O pobyt w domu samotnej matki i kobiet w ciąży mogą ubiegać matki z małoletnimi dziećmi oraz kobiety w ciąży dotknięte przemocą lub znajdujące się w innej sytuacji kryzysowej w ramach interwencji kryzysowej. Do tych domów mogą być również przyjmowani ojcowie z małoletnimi dziećmi albo inne osoby sprawujące opiekę prawną nad dziećmi.
Podstawowym aktem prawnym określającym standardy usług świadczonych przez te placówki oraz zasady kierowania i przyjmowania do domów jest Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 17 stycznia 2022 r. w sprawie domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20220000150/O/D20220150.pdf
Standard podstawowych usług świadczonych przez dom obejmuje:
w zakresie interwencyjnym
a) zapewnienie mieszkańcom i ich małoletnim dzieciom schronienia,
b) zapewnienie bezpieczeństwa oraz ochrony w związku z problemem przemocy w rodzinie,
c) udzielenie, w razie potrzeby, natychmiastowej pomocy psychologicznej,
w zakresie terapeutyczno-wspomagającym
a) dokonanie diagnozy sytuacji mieszkańca,
b) udzielenie wsparcia terapeutycznego,
c) udzielenie wsparcia w formie specjalistycznego poradnictwa, w szczególności psychologicznego, prawnego lub socjalnego,
d) udzielenie wsparcia mającego na celu rozwój umiejętności psychospołecznych,
e) przygotowanie do świadomego i odpowiedzialnego wypełniania ról rodzicielskich oraz zapobieganie bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, w szczególności przez udzielanie konsultacji wychowawczych,
f) pomoc w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego,
g) doradztwo zawodowe, w tym w ramach współpracy z instytucjami rynku pracy,
h) pomoc w załatwianiu spraw urzędowych,
i) udzielenie wsparcia w uzyskaniu dostępu do lokalu mieszkalnego lub innego stałego miejsca schronienia po opuszczeniu domu.
w zakresie potrzeb bytowych
a) zapewnienie mieszkańcom całodobowego, okresowego pobytu w odrębnych pokojach
– dla mieszkańców z małoletnimi dziećmi, w razie potrzeby z miejscami do nauki dla dzieci, przy czym w jednym pokoju może przebywać dwoje mieszkańców z małoletnimi dziećmi, nie więcej jednak niż pięć osób, pod warunkiem uzyskania ich zgody,
– dla kobiet w ciąży – maksymalnie dla trzech kobiet w jednym pokoju,
b) zapewnienie wspólnego pomieszczenia do pobytu dziennego z miejscem do zabawy dla dzieci,
c) zapewnienie ogólnodostępnych łazienek, wyposażonych w sposób umożliwiający sprawne z nich korzystanie przez mieszkańców, w tym dzieci, proporcjonalnie do liczby mieszkańców – jedna łazienka przypada na nie więcej niż pięć osób,
d) zapewnienie co najmniej jednej ogólnodostępnej kuchni lub aneksu kuchennego z miejscami do przygotowywania posiłków, przy czym liczba miejsc do przygotowywania posiłków, jaką dysponuje dom, powinna być proporcjonalna do liczby mieszkańców, w tym dzieci – jedno miejsce do przygotowywania posiłków na nie więcej niż dziesięć osób wyposażone co najmniej w: kuchenkę, zlewozmywak, lodówkę, meble kuchenne oraz sprzęt i naczynia do przygotowywania i spożywania posiłków,
e) zapewnienie miejsc, dostosowanych także do potrzeb dzieci, w kuchni, aneksie kuchennym lub osobnym pomieszczeniu przeznaczonych do spożywania posiłków – jedno miejsce przypada na nie więcej niż osiem osób,
f) zapewnienie co najmniej jednego pomieszczenia do prania i suszenia,
g) zapewnienie, o ile pozwalają na to możliwości lokalowe, pomieszczenia do przechowywania wózków dziecięcych,
h) zapewnienie pomieszczenia do pracy indywidualnej z mieszkańcami
Poza tym standard podstawowych usług świadczonych przez dom zapewnia podmiotowe traktowanie i partnerstwo we wzajemnych relacjach pomiędzy mieszkańcami i personelem, tworzenie warunków bytowych zbliżonych do domowych i rodzinnej atmosfery, uwzględnianie indywidualnych potrzeb mieszkańców i ich dzieci, stwarzanie warunków do rozwoju osobowego, poszanowanie sfery prywatności mieszkańców, opracowanie i realizację programów usamodzielnienia mieszkańców, które mają na celu umożliwienie podjęcia samodzielnego życia w godnych warunkach, indywidualnie uzgadniane i dokumentowane działania podejmowane w ramach programów usamodzielnienia.
Zgodnie z § 5. Rozporządzenia skierowanie do domu następuje w drodze decyzji administracyjnej wydanej na czas określony, nie dłuższy niż 12 miesięcy.
Osoba ubiegająca się o skierowanie do domu składa wniosek w ośrodku pomocy społecznej właściwym ze względu na jej miejsce zamieszkania, a w przypadku osób bezdomnych – w ośrodku właściwym ze względu na gminę miejsca pobytu.
Podstawę do wydania decyzji administracyjnej o skierowaniu do domu stanowi:
1) wniosek osoby ubiegającej się o skierowanie do domu;
2) rodzinny wywiad środowiskowy;
3) zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do umieszczenia w domu w odniesieniu do wszystkich osób kierowanych do domu;
4) skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub książeczka zdrowia dziecka;
5) orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, o ile osoba takie posiada;
6) opinia ośrodka, w którym złożono wniosek o skierowanie do domu, zawierająca uzasadnienie pobytu w domu.
Ośrodek pomocy społecznej kompletuje powyższe dokumenty w terminie 14 dni od dnia wpływu wniosku i przekazuje je do starosty najbliższego powiatu prowadzącego dom lub zlecającego prowadzenie domu, który wydaje decyzję administracyjną o skierowaniu do domu
Wydanie decyzji kierującej, poprzedzają uzgodnienia z Domem Samotnej Matki, jak również decyzję o odpłatności za pobyt w placówce.
Szczegółowe zasady ponoszenia odpłatności za pobyt w domu dla matek
z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży dla osób kierowanych do tego domu na podstawie decyzji Starosty Gdańskiego zostały ustalone Uchwałą Nr XXXIX/ 273/2021 Rady Powiatu Gdańskiego z dnia 2 sierpnia 2021 roku w sprawie ustalenia szczegółowych zasad ponoszenia odpłatności za pobyt w domu dla matek
z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży.
Zgodnie z art. 19 ust.11 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej , dotyczącym prowadzenia ośrodków wsparcia, w tym domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, Powiat Gdański zawarł porozumienie porozumienia z Caritas Archidiecezji Gdańskiej prowadzącego Dom Samotnej Matki w Matemblewie, dotyczące udostępnia, w miarę posiadanych wolnych miejsc, pobytu dla samotnych matek z dziećmi oraz kobiet w ciąży z terenu Powiatu Gdańskiego oraz Stowarzyszeniem "MONAR" z siedzibą w Warszawie dotyczące miejsc w Domu Samotnej Matki MONAR-MARKOT w Gdańsku, ul. Kochanowskiego 7a.
W roku 2023 całkowity koszt jednej osoby ( zarówno opiekuna , jak i dziecka) wynosi:
- w Domu Samotnej Matki w Matemblewie - 55 zł za dobę,
- w Domu Samotnej Matki MONAR- MARKOT w Gdańsku - 55 zł za dobę.
link do strony Caritas Archidiecezji Gdańskiej - Dom Samotnej Matki w Matemblewie: https://www.caritas.gda.pl/placowki-cag/dom-samotnej-matki-caritas/